W czasie II wojny światowej jeszcze raz sformułowano tezę, że wydawnictwa i księgarnie to przedsiębiorstwa o znaczeniu społecznym, a nie tylko pełniące rolę zakładów przemysłowych lub handlowych. ZKP, PTWK i Związek Zawodowy Pracowników Księgarskich powołały Tymczasową Komisję Porozumiewawczą Organizacji Księgarskich z J. Gebethnerem (prezes PTWK) jako przewodniczącym i Ignacym Rzepeckim (prezes SKP) jako wiceprzewodniczącym. Zaproszono do współpracy przedstawicieli księgarstwa spółdzielczego i państwowego. W połowie 1943 roku Komisja przekształciła się w Tymczasową Radę Księgarstwa Polskiego. Na jej czele stanął Stanisław Pazyra, wiceprzewodniczącym był Stefan Dippel. Rada powołała 11 komisji problemowych. Przygotowano m.in.

• projekt ustawy o wykonywaniu zawodu księgarskiego, gdzie uporządkowano odcinki wydawniczy i sortymentowy, ustalono kwalifikacje pozwalające na pracę w poszczególnych działach,
• regulamin księgarski, który został wydrukowany,
• czasopisma „Przegląd Księgarski” (T) i „Przegląd Czytelniczy” (M) – omawiający nowości,
• zasady ujednolicenia katalogów instytucji i hurtowni księgarskich.

Stanisław Pazyra podaje, że ZKP pod okupacją nie był rozwiązany, chyba jako jedyna organizacja społeczna, miał zarządcę komisarycznego Kurta Dietricha1. W „Dodatkach” autor zamieszcza listę ofiar terroru okupacyjnego, projekty Tymczasowej Rady i bibliografię. Natomiast jedną z przejmujących relacji z działalności księgarzy czasu wojny sporządził Aleksander Krawczyński. Nazwał ją „Sprawozdaniem z 52-dniowego pobytu we Lwowie seniora Feliksa Westa, ewakuowanego z Brodów, jako gościa księgarzy i współpracowników księgarskich we Lwowie, także Zarządu Głównego Związku Księgarzy Polskich w Warszawie, w dniach od 23-go marca do 13-go maja 1944 roku”. Sprawozdanie jest podpisane inicjałami a.k. a Feliks Pieczątkowski, w którego zbiorach ten dokument się znajduje, dopisał na egzemplarzu informację „opracował i wydał Aleks Krawczyński”.2 Feliks West (1846-1946) należy do legendarnych postaci księgarstwa polskiego. Prowadził księgarnię w Brodach, wydawał dzieła autorów polskich, retrospektywne katalogi, miał swoje przedstawicielstwa we Lwowie, Warszawie i w Stanach Zjednoczonych. W 1925 roku został pierwszym honorowym członkiem Związku Księgarzy Polskich. Przeżył swoich synów i prowadził księgarnię w Brodach do wkroczenia Armii Czerwonej na wschodnie ziemie polskie w 1939 roku. Po ofensywie Rosjan, wypierających wojska niemieckie na zachód Brody znalazły się na pierwszej linii frontu. 98-letniego Westa przetransportowano ciężarówką do Lwowa, gdzie przebywał pod opieką Aleksandra Krawczyńskiego i innych księgarzy. Z pomocą finansową pospieszył ZKP, przekazując na cele pobytu 4000 ówczesnych złotych, podobną kwotę zebrali księgarze lwowscy. W maju 1944 roku, gdy front był już w okolicach Lwowa, okoliczni księgarze przewieźli Feliksa Westa do wnuka koło Nowego Sącza. Jak to było w ówczesnym zwyczaju, Senior otrzymał listy i pozdrowienia od Prezesa ZKP Ignacego Rzepeckiego, od prezesa Gustawa Wolffa i innych kolegów z Warszawy, a Aleksander Krawczyński w swoim sprawozdaniu zamieścił dokładne rozliczenie sumy przeznaczonej na zorganizowanie pobytu Westa we Lwowie.

Bogdan Klukowski